Học phát âm không chỉ giúp bạn hoàn thiện kỹ năng nói tiếng Anh, mà còn hữu ích cho cả kỹ năng nghe. Bài viết này chia sẻ các cách ứng dụng kiến thức phát âm để giúp bạn nghe và nói tự tin.
1. Làm thế nào để nói rõ?
Học phát âm là để nói tiếng Anh rõ ràng hơn, điều này không cần phải bàn cãi. Nhưng làm thế nào phát âm có thể giúp bạn nói rõ hơn thì không phải ai cũng trả lời cho bạn được. Đầu tiên, hãy xem xét yếu tố quan trọng nhất trong phát âm tiếng Anh: giai điệu (rhythm).
- Giai điệu (rhythm)
Khi dạy các bạn học phát âm, tôi thường bảo: nếu có một thứ duy nhất bạn có thể mang ra khỏi lớp phát âm tiếng Anh được, hãy để nó là giai điệu (rhythm). Việc hiểu nguyên lý "những từ khóa phải được phát âm rõ và chuẩn" rất quan trọng để bạn tự tin giao tiếp tiếng Anh.
Ví dụ, bạn nói câu "I bought the guitar at a very reasonable price" (Tôi đã mua một cây đàn guitar với mức giá rất hợp lý) mà người nghe không hiểu, khả năng cao là bạn đã phát âm sai một trong năm từ "bought", "guitar", "very", "reasonable", "price". Những từ này được gọi là "content words" (từ mang nghĩa). Trong đó, hai từ quan trọng nhất là: "guitar" và "price", do chúng mang thông tin quan trọng nhất câu (focus words).
Nếu kỹ năng phát âm chưa tốt, bạn hãy cố nói theo hai cụm "I bought the guitar/ at a very reasonable price" để người nghe dễ hiểu hơn.
Tóm lại, bạn hãy cố gắng nói tiếng Anh theo các cụm có nghĩa, và phát âm chuẩn các từ khóa trong câu. Đây là hai nguyên lý cơ bản của "rhythm".
<!--[if IE 9]><![endif]--> <!--[if IE 9]><![endif]-->
- Trọng âm (Stress)
Để phát âm chuẩn từ khóa trong câu, bạn cần nói đúng "trọng âm". Trong năm từ "content words" ở ví dụ trên, ba từ có nhiều hơn một âm tiết và đây là trọng âm của chúng: gui’tar, ‘very, ‘reasonable. Nếu sai trọng âm, bạn sẽ người nghe gặp nhiều khó khăn để nghe hiểu.
- Âm
Khi người nghe không hiểu bạn nói gì, một khả năng khác là bạn phát âm IPA (ký hiệu ngữ âm) sai ở đâu đó: "bought" có âm /ɔt/, "guitar" có /ɑr/, "very" có /ɛ/, "reasonable" chứa âm /i/ còn "price" có /aɪs/.
Nếu bạn phát âm sai âm tiết (mà quan trọng nhất là nguyên âm), người nghe không "bắt" được từ. Ngoài ra, bạn cũng cần để ý âm cuối. Ví dụ từ "price" mà thiếu âm /s/ sẽ rất khó cho người nghe.
Một lỗi phổ biến khác là phát âm sai các cụm phụ âm. Với /pr/ trong "price" chẳng hạn, bạn không đọc là "pờ rai".
- Giọng điệu (Intonation)
Bạn có biết rằng, khi lên giọng ở cuối "I bought the guitar at a very reasonable price?" thì câu này sẽ biến thành câu hỏi? Lỗi này không thực sự phổ biến, nhưng vẫn có bạn mắc khi giao tiếp.
2. Cách để nghe tự tin
Khi nghe, quan trọng nhất là "bắt" được từ khóa. Vậy, từ khóa là gì? Đó là "content words" (từ mang nghĩa) và "focus words" (từ chứa thông tin quan trọng nhất). Hai yếu tố này được đề cập trong phần giai điệu, do đó giai điệu có vai trò đặc biệt quan trọng trong luyện nghe tiếng Anh.
Bạn cần cảm nhận được giai điệu của người nói, xác định được khi nào họ nhấn và nhấn như thế nào. Để làm được việc này, bạn cần hiểu thêm các nguyên lý về giọng điệu. Ví dụ, khi hai từ "content words" đứng cạnh nhau, chỉ nhấn một từ, còn lại có xu hướng bị biến thành trọng âm phụ.
Cùng với đó, bạn phải nghe và cảm nhận trọng âm của từ trong câu. Một nguyên lý cơ bản là hãy mặc định cứ nghe thấy trọng âm là bắt đầu một từ mới: "I ‘bought the gui’tar at a very ‘reasonable ‘price". Trong trường hợp này, giả thuyết khiến bạn tách chính xác được 4/5 từ khóa ra khỏi cụm, trừ "guitar".
Với hầu hết người Việt Nam, khó khăn nhất khi nghe tiếng Anh là nối âm, giảm âm và nuốt âm. Người bản xứ nói tiếng Anh theo cụm, các từ trong một cụm luôn được đọc "trôi chảy" và thường được nối âm, giảm âm.
Ví dụ, bạn có thể nghe thấy: "I bought the guitar-a-da very reasonable price". Trong tiếng Anh Mỹ, đoạn "guitar-a-da" có cả hiện tượng giảm âm (từ at, a), biến âm ("at a" thành "a-da") và nối âm (ba từ đọc giống như một từ có bốn âm tiết, với trọng âm rơi vào âm tiết hai). Những người nghe không hiểu được nguyên lý giảm âm, nối âm sẽ gặp rất nhiều khó khăn.
Quang Nguyen